Nienależyte wykonanie umowy – jak skutecznie dochodzić swoich roszczeń?

Umowa to formalne porozumienie co najmniej dwóch osób, w którym zobowiązują się one do wykonania jakichś czynności względem siebie, np. jedna strona zobowiązuje się przeprowadzić remont domu w określonym terminie, a druga – zapłacić za wykonaną pracę. Jeśli obie strony wywiążą się z obowiązków, umowa wygasa. Co jednak w sytuacji, gdy jedna ze stron nie wykonała lub nienależycie wykonała swoje zobowiązanie?

Czym jest niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy i jakie są konsekwencje dla stron?

Niewykonanie umowy to sytuacja, w której jedna strona w ogóle nie wykonała obowiązku, do którego się zobowiązała. Jeśli wykonała swoje zobowiązanie częściowo albo niedbale, mówimy o nienależytym wykonaniu umowy.

 

Odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy jest uregulowana w art. 471 Kodeksu cywilnego. Przewiduje on, że dłużnik jest zobowiązany do naprawienia szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania określonego w umowie.

 

Wyjątek stanowi sytuacja, w której niewykonanie lub nienależyte wykonanie zostało spowodowane przez okoliczności, za które strona ta nie może ponosić odpowiedzialności. Przykładem jest powódź, która dotknęła miejscowość, w której znajduje się przeznaczony do remontu dom. Nawet jeśli budynek nie ucierpiał, ale dotarcie do niego stało się niemożliwe albo stwarzałoby niebezpieczeństwo dla firmy remontowej, to nie można oczekiwać, by za wszelką cenę remont został wykonany w ustalonym terminie.

 

Takie okoliczności, za które strona nie odpowiada, a które pociągnęły za sobą niemożność wykonania umowy lub wykonania jej w umówiony sposób, powodują, że zobowiązanie może zostać uznane za nieistniejące lub wygasłe. Strony mogą oczywiście modyfikować ustalenia i na przykład ustalić inny zakres wykonania umowy albo zmienić termin.

Kiedy mogę żądać odszkodowania z tytułu niewykonania umowy? Jakie są dowody na nienależyte wykonanie umowy?

To dłużnik, czyli strona, która nie wywiązała się z umowy, ma obowiązek pokrycia szkód, jakie spowodowała. Powszechną praktyką jest określanie w umowie sposobu naprawienia szkody. Takie określenie kary z góry nie jest przejawem braku zaufania, ale świadczy o tym, że strony poważnie podchodzą do współpracy, a gdyby się ona nie udała, chcą bez zaangażowania sądu rozliczyć się z tego tytułu.

 

Jeśli umowa nie zawiera postanowień o wysokości i sposobie obliczania kar za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, strona, która czuje się poszkodowana, musi wnieść pozew sądowy. Sąd przeanalizuje umowę i okoliczności, które spowodowały, że dłużnik nie wywiązał się z niej, i określi wysokość odszkodowania.

Jakie są dowody na nienależyte wykonanie umowy?

Strona domagająca się odszkodowania za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy musi przede wszystkim posiadać dokument, w którym określono, do czego zainteresowani się zobowiązali. Idealnie, gdy jest to starannie napisana umowa zawierająca podpisy i datę zawarcia. Nie zawsze jednak dochodzi do zawarcia umowy, zwłaszcza gdy wierzyciel nie zakładał, że dojdzie do jakichś problemów. W przypadku braku dokumentu można udowadniać treść ustaleń na podstawie SMS-ów, maili czy wymiany korespondencji na komunikatorze internetowym. Można również powołać świadków, którzy potwierdzą, co sami wiedzą na temat umowy.

 

Do wezwania do wypłaty odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy lub pozwu sądowego wierzyciel dołącza również zdjęcia pokazujące, na jakim etapie znajdują się prace (np. to, że płytki są krzywo położone), rachunki za samodzielnie dokonane naprawy, listę świadków, którzy są gotowi zeznawać w sprawie. Jeśli wcześniej zlecił ekspertyzę, to taki dokument również powinien być jednym z załączników do pism.

Kiedy warto skorzystać z pomocy prawnej, aby skutecznie odzyskać roszczenia?

Przy umowach opiewających na znaczące kwoty warto skonsultować się z prawnikiem już na etapie formułowania kontraktu. Zapoznaje się on z projektem i opiniuje go, może również na życzenie klienta stworzyć projekt. Dzięki temu ma on pewność, że jego prawa będą chronione i wszystkie postanowienia będą napisane w sposób jednoznaczny, co bardzo ułatwia interpretację umowy na wypadek sporu.

 

Do doświadczonego adwokata warto się zgłosić, gdy dojdzie do sporu. Skierowanie sprawy do sądu to ostateczność – postępowanie wiąże się z czasem i kosztami, wymaga też przedstawiania dowodów oraz wymiany pism między stronami. Adwokat podejmie działania zmierzające do znalezienia rozwiązania na etapie przedsądowym i zawarcia ugody, która rozstrzygnie spór w sposób korzystny dla klienta.