Podział majątku wspólnego – najczęstsze pytania i odpowiedzi

Z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje majątek wspólny. Należą do niego przede wszystkim bieżące zarobki oraz to, co zostało zakupione w trakcie związku, np. mieszkanie czy samochód. Nie ma znaczenia, że za auto zapłacił jeden z małżonków swoją prywatną kartą – pensja „wpada do wspólnego koszyka”. Po rozwodzie trzeba podzielić majątek wspólny, by każdy z byłych partnerów wiedział, co należy wyłącznie do niego.

Jakie są zasady podziału majątku po rozwodzie?

Podstawą jest zasada równego podziału. Oznacza to, że majątek zgromadzony w trakcie trwania małżeństwa powinien zostać podzielony na równe części, chyba że zaistnieją wyjątkowe okoliczności uzasadniające nierówny podział albo jeżeli byli małżonkowie sami ustalą nierówny podział.

 

Okolicznością, która uzasadnia nierówny podział, jest przyczynienie się przez jednego z małżonków do zmniejszenia wartości majątku wspólnego (np. jeden z partnerów zawarł niekorzystną umowę, na której podstawie małżonkowie stracili dużo pieniędzy) lub postępowanie w sposób rażąco nieuczciwy. W takich przypadkach sąd może odstąpić od równego podziału.

 

Czy wspólne długi podlegają podziałowi majątku?

Odpowiedzialność za długi małżonków zależy od tego, czy zobowiązanie zostało zaciągnięte za zgodą drugiego małżonka oraz czy dotyczy majątku wspólnego, czy osobistego (art. 41 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Jeśli jeden z małżonków zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego, wierzyciel ma prawo żądać spłaty z majątku wspólnego – tym samym oboje małżonkowie ponoszą odpowiedzialność za taki dług.

 

Jeśli jednak drugi z małżonków nie wyraził zgody na zobowiązanie, wierzyciel może żądać spłaty wyłącznie z majątku osobistego dłużnika. Aby uniknąć takich sytuacji, standardowym działaniem banku przed udzieleniem pożyczki czy kredytu osobie pozostającej w związku małżeńskim jest uzyskanie pisemnej zgody drugiego małżonka.

 

W postępowaniu o podział majątku nie dzieli się wspólnych długów. Zgodnie z przepisami sąd zajmuje się wyłącznie aktywami. Jeśli dług dotyczy majątku wspólnego i został zaciągnięty za zgodą obojga małżonków, to wierzyciel może domagać się spłaty od każdego z nich także po rozwodzie.

Co to jest majątek osobisty, a co – majątek wspólny?

W skład majątku wspólnego wchodzą przedmioty, które zostały nabyte przez obu małżonków lub jednego z nich w czasie trwania małżeństwa. Do przedmiotów, które można zaliczyć do wspólnego majątku, należy m.in. wynagrodzenie za pracę oraz dochody z innej działalności każdego z małżonków, kwoty składek zewidencjonowane na subkoncie w ZUS lub środki zgromadzone na rachunku otwartym i na pracowniczym funduszu emerytalnym.

Wszystkie przedmioty, które nie należą do majątku wspólnego, wchodzą w skład majątku osobistego. Trafiają tam przedmioty, oszczędności i nieruchomości kupione przed ślubem i odziedziczone – także w trakcie małżeństwa. Są to również nagrody przyznane za osiągnięcia sportowe i artystyczne – te także stanowią majątek osobisty.

 

Jak już zaznaczono, majątek wspólny powstaje z mocy prawa. Jedynym sposobem, by nie dopuścić do jego wykształcenia, jest zawarcie małżeńskiej umowy majątkowej, czyli intercyzy. Wymaga ona formy aktu notarialnego. Małżonkowie – lub narzeczeni – podejmują w niej decyzję, że nie powstanie między nimi majątek wspólny i wszystko, co oboje wniosą do małżeństwa, trafi do majątku osobistego. W ramach umowy notarialnej mogą również rozszerzyć wspólność, czyli zadecydować, że trafią do niej przedmioty i pieniądze, które z mocy prawa w innym przypadku trafiłyby do majątku osobistego.

Kiedy najlepiej złożyć wniosek o podział majątku wspólnego?

Wniosek o podział majątku wspólnego można złożyć dopiero po ustaniu wspólności majątkowej. Co do zasady ustaje ona z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Małżonkowie mogą jednak wspólnie zmienić ustrój majątkowy ze wspólności na rozdzielność jeszcze przed rozwodem w drodze umowy. Jeżeli jednak jeden z małżonków nie wyraża zgody na ustalenie rozdzielności majątkowej, należy tego dokonać na drodzę sądowej. Podziałem majątku może zająć się również sąd prowadzący postępowanie o rozwód, jednak jest to rzadka praktyka. Zdecydowanie szybszym sposobem na uzyskanie podziału majątku jest złożenie osobnego wniosku.


Jeżeli małżonkowie są zgodni co do tego, w jaki sposób chcą podzielić majątek, mogą dokonać podziału u notariusza. Gwarantuje to szybkie zamknięcie sprawy. W razie sporu konieczny jest sąd i w takiej sytuacji trzeba się liczyć nawet z kilkumiesięcznym oczekiwaniem na wyznaczenie posiedzenia.