Dodany przezOdpowiedzialność za długi małżonka jest zagadnieniem skomplikowanym, ponieważ co do zasady każdy z małżonków dysponuje dwoma masami majątkowymi – osobistą oraz wspólną. Odpowiedzialność za długi małżonka zależy od kilku czynników. Kiedy zatem małżonek odpowiada za długi drugiego małżonka? Czy majątek wspólny podlega egzekucji?
Zgoda na zaciągnięcie zobowiązania przez małżonka
Po pierwsze, należy wiedzieć, że jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków. Oznacza to, że może skierować egzekucję nie tylko do majątku osobistego dłużnika, ale również do przedmiotów, które wchodzą w skład majątku. Zgoda stanowi zatem przyzwolenie na przyszłą egzekucję z majątku wspólnego.
Małżonkowie odpowiadają zatem majątkiem wspólnym za długi, jeżeli wspólnie zaciągnęli zobowiązanie lub jedno z małżonków wyraziło zgodę na zaciągnięcie zobowiązania przez drugiego małżonka. W interesie wierzyciela pozostaje zatem, aby jego dłużnik posiadał zgodę małżonka na zaciągnięcie długu lub aby dług ten zaciągnęli małżonkowie wspólnie. Ma on wtedy bowiem większą szansę na zaspokojenie swojego długu.
Brak zgody na zaciągnięcie zobowiązania
Brak zgody na zaciągnięcie zobowiązania skutkuje tym, że małżonek dłużnika nie ma obowiązku spełnienia świadczenia. Musi jednak znosić egzekucję z niektórych składników majątku wspólnego, tzn.:
- Wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskanych przez dłużnika (współmałżonka) z innej działalności zarobkowej,
- Korzyści uzyskanych przez współmałżonka z praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy,
- Przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa współmałżonka, jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa.
Warto mieć na uwadze, że tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskich stanowi podstawę do zajęcia nieruchomości wchodzącej do majątku wspólnego.
Przed egzekucją z majątku wspólnego nie chroni zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej po zaciągnięciu zobowiązania. Zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej nie stanowi bowiem przeszkody do nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika oraz prowadzenia egzekucji co do tych składników, które wchodziłyby do majątku wspólnego, gdyby umowy majątkowej nie zawarto.
Zobowiązania związane z zaspokajaniem zwykłych potrzeb rodziny
Powyżej opisane zasady nie dotyczą zobowiązań wynikających ze zwykłych potrzeb rodziny, zobowiązań podatkowych oraz związanych z odpowiedzialnością za kary i grzywny nałożone w postępowaniu karnym.
Małżonkowie są odpowiedzialni za zobowiązania zaciągnięte przez jedno z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny niezależnie od ustroju majątkowego łączącego małżonków. Odpowiedzialność ta obowiązuje zatem także przy rozdzielności majątkowej. Są to zobowiązania, które dotyczą normalnych, codziennych potrzeb rodziny, które bezwzględnie wymagają zaspokojenia (opłacenie czynszu za mieszkanie, rachunków za media, leki, żywność itp.).
Podatki
Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe obejmuje majątek osobisty podatnika oraz majątek wspólny. Małżonek podatnika (dłużnika) nie odpowiada swoim majątkiem osobistym. Zasady takie obowiązują również wobec zobowiązań powstałych przed zawarciem umowy o ograniczeniu wspólności majątkowej lub ustanowieniu rozdzielności oraz powstania ustroju przymusowej rozdzielności majątkowej.
Grzywny, kary pieniężne, nawiązki, koszty sądowe
Zobowiązania z tytułu grzywien, kosztów sądowych lub nawiązek mogą być zaspokajane tylko z majątku osobistego oraz wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, praw autorskich i praw pokrewnych. Jeżeli jednak egzekucja taka okaże się nieskuteczna, możliwe jest skierowanie jej do majątku wspólnego. Małżonek dłużnika ma jednak możliwość żądania ograniczenia lub wyłączenia w całości zaspokojenia roszczenia. Musi jednak wykazać, że małżonek-dłużnik nie przyczynił się do powstania majątku lub że egzekucja jest niezgodna z zasadami współżycia społecznego.
Długi wynikające z prowadzenia działalności gospodarczej
W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej przez jednego z małżonków, majątek przedsiębiorstwa nie jest osobną masą majątkową tzn. wchodzi do majątku wspólnego małżonków. W przypadku, kiedy jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą, należy zastanowić się nad rozdzielnością majątkową lub rozdzielnością majątkową z wyrównaniem dorobków. Jeżeli wierzyciel wykaże bowiem, że dług powstał w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, egzekucja będzie skierowana również do majątku objętego wspólnością majątkową, będącego jednocześnie majątkiem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa.
Przymusowa rozdzielność majątkowa
Sąd może ustanowić pomiędzy małżonkami rozdzielność majątkową (przymusowa rozdzielność majątkowa) na wniosek wierzyciela jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni on, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Jest to zasadne w sytuacji, kiedy wierzyciel nie może wykazać zgody współmałżonka swojego dłużnika na zaciągnięcie zobowiązania, a zatem nie może skierować egzekucji do majątku wspólnego. Po ustanowieniu rozdzielności majątkowej wierzyciel może żądać podziału majątku wspólnego. Jego dłużnik nabędzie prawa majątkowe, z których komornik będzie mógł przeprowadzić egzekucję.
Podsumowanie
Jak widać, kwestia odpowiedzialności za zobowiązania małżonka jest skomplikowana i zależna od wielu czynników. Przed zaciągnięciem zobowiązania należy zastanowić się, na jakiej zasadzie i jakim majątkiem małżonkowie chcą odpowiadać przed wierzycielem. W pewnych okolicznościach zasadnym będzie ustanowienie rozdzielności majątkowej, o której możesz przeczytać w osobnym wpisie. Jeżeli masz pytania lub wątpliwości, zapraszam do kontaktu (tel. 511 091 575, e-mail: adwokat@adwokatwz.pl).